Zasadą jest, że wybór formy opodatkowania u podatników PIT następuje na początku roku kalendarzowego w drodze złożenia odpowiedniego oświadczenia, a dokonany w tym zakresie wybór wiąże podatników przez cały rok bez możliwości zmiany. Problem powstaje jednak, gdy istnieją wątpliwości co do skutecznego złożenia oświadczenia o wyborze formy, co wbrew pozorom nie jest sytuacją rzadką.

Jak wskazywaliśmy w naszym poprzednim wpisie (zobacz tutaj), domyślną formą opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej prowadzonej przez podatników PIT jest skala podatkowa. Zasadą jest jednak, że podatnicy decydują się na inną formę opodatkowania (podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).

Zgodnie z przepisami, wybór formy opodatkowania u podatników PIT jest wiążący przez cały rok kalendarzowy (lub jego część jeśli pierwszy przychód z działalności gospodarczej jest osiągany w innym miesiącu niż styczeń). Skuteczny wybór formy opodatkowania innej niż zasady ogólne (skala podatkowa) jest uzależniony od spełnienia kilku warunków. Przede wszystkim, podatnik jest zobowiązany do złożenia oświadczenia o wyborze formy opodatkowania w terminie do 20. dnia miesiąca po miesiącu uzyskania pierwszego przychodu z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Dopełnienie tego obowiązku może nastąpić w drodze złożenia pisemnego oświadczenia do właściwego organu podatkowego (lub organów, jeśli oświadczenie składają wspólnicy spółek), lub w drodze złożenia stosownego wniosku do CEIDG (w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą).

[er-contact]

Pomimo tego, że spełnienie wspomnianego powyżej formalnego obowiązku wydaje się być nieskomplikowane, jest ono niekiedy źródłem wielu praktycznych problemów. Nie istnieje bowiem oficjalny wzór pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania. Ponadto, wzór udostępniony na stronie Ministerstwa Finansów nie jest dostosowany do złożenia przez wspólników spółek. Jednocześnie, w praktyce występują liczne przypadki kwestionowania skuteczności złożenia oświadczeń o wyborze formy opodatkowania przez Urzędy Skarbowe. Kwestia ta jest niekiedy bardzo problematyczna z uwagi na kwestie dowodowe, a więc możliwość wykazania (w razie sporu z organem podatkowym) faktycznego wyboru formy opodatkowania. W praktyce bowiem jedynym niewzbudzającym wątpliwości przypadkiem w tym zakresie jest sytuacja, w której podatnik dysponuje kopią oświadczenia o wyborze formy opodatkowania złożonego pisemnie wraz z datą przyjęcia jego przyjęcia przez pracownika Urzędu Skarbowego. W dobie powszechnej elektronizacji obiegu dokumentów między podatnikami a administracją skarbową nie zdarza się to jednak zbyt często.

Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że wybór formy opodatkowania w przypadku podatników PIT jest bardzo doniosły. Rzutuje to nie tylko na sposób opodatkowania podatkiem dochodowym, ale również wysokość należnych składek zdrowotnych. Ewentualne pomyłki w tym zakresie są na tyle materialnym problemem, że uzasadnione staje się postawienie pytania czy faktycznie zasadne jest uzależnienie skutecznego wyboru formy opodatkowania od złożenia pisemnego oświadczenia w odpowiednim terminie.

Naszym zdaniem, w pewnych okolicznościach uzależnienie wyboru formy opodatkowania od złożenia oświadczenia w tym przedmiocie w przypadku istnienia sporu pomiędzy organem podatkowym a podatnikiem co do skuteczności złożenia oświadczenia jest błędne. Będzie tak przykładowo w sytuacji, w której podatnik utrzymuje, że taki wybór został faktycznie dokonany, a ponadto w trakcie trwania roku kalendarzowego dokonuje zapłaty podatku oraz składki zdrowotnej zgodnie z zadeklarowanym przez siebie wyborem. Przyjęcie, że w takiej sytuacji podatnik nie dokonał skutecznej zmiany formy opodatkowania, byłoby naszym zdaniem nadmiernym formalizmem i skutkowałoby przyznaniem nadmiernej mocy dowodowej oświadczeniu o wyborze formy opodatkowania.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że nasze stanowisko jest oparte na pewnych argumentach teoretycznych, systemowych (takich jak m.in. konstytucyjna zasada proporcjonalności) i nie jest w pełni oparte o przepisy podatkowe. W konsekwencji, w przypadku istnienia wątpliwości co do skutecznego wyboru formy opodatkowania najprawdopodobniej nie unikniemy konfrontacji z organami podatkowymi. W takim przypadku będziemy musieli dochodzić naszych racji przed sądem administracyjnym.